۱۳۸۸ شهریور ۱۴, شنبه

http://fa.wikipedia.org/wiki/انسان

انسان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

برای دیگر کاربردها انسان (ابهام‌زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها بشر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

انسان
دوره سنگواره‌ای: پلیستوسن - امروز

طبقه‌بندی علمی

گروه:	یوکاریوت‌ها
فرمانرو:	جانوران
زیرفرمانرو:	یومتازوآ
(طبقه‌بندی‌نشده)	دوسوئیان
بالاشاخه:	پسین‌دهانیان
شاخه:	طنابداران
زیرشاخه:	مهره‌داران
فروشاخه:	آرواره‌داران
(طبقه‌بندی‌نشده)	آب‌پرده‌داران
بالارده:	چهاراندامان
رده:	پستانداران
زیررده:	ددان
فُرورده:	جفت‌داران
بالاراسته:	فَرانَخستی‌ها
راسته:	نخستی‌ها
زیرراسته:	ساده‌بینیان
میان‌راسته:	راست‌بینیان
بالاخانواده:	میمونان
خانواده:	میمون آدم‌نما
زیرخانواده:	میمون آدم‌وار
تبار:	انسان‌تباران
سرده:	انسان
گونه:	انسان دانا
زیرگونه‌:	انسان دانای دانا

نام سه‌جمله‌ای

Homo sapiens sapiens
توصیفگر: لینه، ۱۷۵۸

انسان خردمند با نام علمی Homo sapiens یا در تداول عامه انسان (یا بشر)، یکپستاندار دوپا از خانوادهٔ کپی‌های بزرگ است. مدارک به‏دست‏آمده از دی‌ان‌اینشان‏دهندهٓ آن است که انسان‌های مدرن نزدیک به ۲۰۰٫۰۰۰ سال پیش در آفریقاسرچشمه گرفتند، انسان‌هایی دارای هوش تکامل‏یافتهٓ بالا، توانا در تجزیه‏وتحلیل، زبان سخن گفتن، درون‌گرایی و احساسات بودند. این استعداد پیشرفت روانی با به‌هم پیوستن یک بدنِ راست‌قامت با توانایی راه رفتن با بازوان آزاد برای کنترل اشیا، که انسان‌ها را مجاز به رفتن به سفرهای طولانی و استفاده از هرنوع ابزاری می‌ساخت، شکل گرفت.

انسان‌ها امروزه در هر نقطه از جهان، با هر اقلیمی به‌جز قطب جنوب، به‏طور ثابت ساکن شده‌اند. جمعیت انسان‌ها در زمین در سرشماری ژوئیهٓ سال ۲۰۰۸ زیر ۶٫۷ میلیارد نفر بوده‌است.

[ویرایش]تاریخچه

[ویرایش]بنیاد

[ویرایش]پیشرفت تمدن

[ویرایش]محل سکونت و جمعیت

[ویرایش]زیست‌شناسی

[ویرایش]فیزیولوژی و ژنتیک

نوشتار اصلی: کالبدشناسی انسان

یک طرح قدیمی از استخوان‌بندییک مرد

نوع بدن انسان‌ها اساسا متغیر است. اگر چه اندازه بدن انسان‌ها عمدتا به مسائلژنتیکی و از آن گذشته به عادت‌های غذایی و ورزش بستگی دارد. میانگین قد یکانسان بالغ تقریبا ۱٫۵ تا ۱٫۸ متر (۵ تا ۶ فوت) است، هر چند در مناطق مختلف این میانگین متفاوت است. میانگین وزن برای یک انسان ۷۶ تا ۸۳ کیلوگرم (۱۶۸ – ۱۸۳ پوند) برای مردان و ۵۴ تا ۶۴ کیلوگرم (۱۲۰ – ۱۴۰ پوند) برای زنان می‌باشد، شایان ذکر است که وزن بر اساس موقعیت جغرافیایی می‌تواند تغییر کند. (علاوه بر این‌ها به: بیماری اضافه وزن و کسری وزن نیز بستگی دارد)

بر خلاف بسیاری پستانداران انسان توانایی راه رفتن بر روی دو پا را دارد. بدین ترتیب زندگی با بازوان آزاد و کنترل اشیاه بوسیله دست‌ها فراهم است.

با اینکه انسان در مقابل بسیاری از پستانداران بی مو است، بعوض رشد موی انسان‌ها عمدتا در قسمت‌های بالای سر، زیر بغل و دور آلت تناسلی قرار دارد. انسان‌ها دارای کیسه‌های موی بیشتری در بدن خود چه در زنان و چه در مردان نسبت به شامپانزه‌ها هستند، اما دیدن آن‌ها مشکل است.

رنگ مو و پوست انسان‌ها به وجود رنگدانه‌ها بستگی دارد. رنگ پوست انسان‌ها می‌تواند خیلی قهوه‌ای تیره یا صورتی کمرنگ بسته به تعداد رنگ دانه‌ها باشد، در صورتکی محدوده رنگ موی انسان‌ها از بور تا قهوه‌ای تا قرمز تا بطور عادی مشکی می‌باشد.

[ویرایش]چرخه زندگی

جنین انسان در هفتهٔ پنجم

چرخه زندگی انسان همانند بسیاری از پستانداران است. لقاح تخمک درون رحم زن یک جنین را ایجاد می‌کند. زمانی که یک دوره سی و هشت هفته‌ای (معادل ۹ ماه) ازبارداری گذشت و جنین به طور کامل رشد کرد از بدن زن زاییده می‌شود و به طور مستقل برای اولین بار به عنوان یک کودک نفس می‌کشد. بیشتر از همه شایان ذکر است که کودک در جوامع نوین به عنوان یک شخص به طور کامل مورد حمایت قانوناست.

در مقایسه گونه‌های دیگر، زایمان انسان‌ها خطرناک است. این عمل دردناک بعد از بیست و چهار ساعت یا بیشتر که غیر طبیعی نیست منجر به مرگ مادر یا کودک شده‌است.

عکس گرفته شده از دو کودک دختر در تاریخآگوست ۱۹۴۳ در اردوی سال نو بین نژادهایمختلف

در کشورهای توسعه یافته به طور مثالکودکان ۳ تا ۴ کیلوگرم (۶ تا ۹ پوند) وزن دارند و قد آن‌ها نیز بین ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر (۲۰ یا ۲۴ اینچ) در زمان تولد می‌باشد. هر چند وزن کم کودکان در زمان تولد در کشورهای توسعه یافتهرایج است اما همین مسئله سطح بالایی از مرگ و میر کودکان را در این مناطق در بر می‌گیرد.

بعد از تولد رشد انسان تا چند سال ادامه دارد به نوعی تا زمان رسیدن بهبلوغ جنسی در ۱۲ تا ۱۵ سالگی، رشد فیزیکی در زنان تا نزدیکای ۱۸ سالگی و برای مردان این رشد تا ۲۱ سالگی ادامه دارد. عمر انسان‌ها در طبقه بندی عددی متفاوت است ولی به ترتیب مرحله به: نوزاد، کودک،نوجوان، جوان، بزرگسال، میان سال و کهن سال تقسیم می‌شود. در تمام مدت این مراحل گوناگونی پرورش و مدت زمان دوره‌ها وجود دارد.

در مقایسه با دیگر پستانداران، انسان تنها موجودی است که در دورهنوجوانی ۲۵٪ از رشد خود را با سرعت انجام می‌دهد، برای مثال درشامپانزه‌ها این مقدار ۱۴٪ است.

در انسان‌ها یک تفاوت مهم در عمر متوسط آن‌ها در نقاط مختلف جهان وجود دارد. بطور کلی در کشورهای توسعه یافته میانگین سنی ۴۰ سال (بالاترین میانگین در موناکو با ۴۵٫۱ سال) می‌باشد. در کشورهای جهان سوم میانگین سنی بین ۱۵ تا ۲۰ سال است. عمر متوسط در هنگ کنگ چین ۸۴٫۴ سال برای زنان و ۷۸٫۹ سال برای مردان است. در صورتی که در سوآزیلند آفریقا بخاطر بیماری ایدز میانگین عمر متوسط برای هر دو جنس ۳۱٫۳ سال است، در حالی که در اروپا از هر پنج نفر یک نفر ۶۰ سال یا بیشتر سن دارد و این در صورتی است که در سوآزیلند از هر بیست نفر فقط یک نفر به ۶۰ سالگی یا بیشتر از این سن می‌رسد.

تعداد افراد صد ساله (انسان‌هایی که صد سال یا بیشتر سن دارند) در جهان توسط سازمان ملل ۲۱۰٫۰۰۰ نفر در سال ۲۰۰۲ اعلام شده‌است، بجز در یک نفر با نام جین کالمنت که به سن ۱۲۲ سالگی رسیده و وضعیت جسمانی خوبی نیز ندارد.

[ویرایش]عادت‌های غذایی

[ویرایش]روانشناسی

طرح ساده مغز انسان از نیم رخ، کشیده شده توسط میکل‌آنژ

نوشتار اصلی: روان‌شناسی

مغز در انسان مرکز دستگاه عصبی است و نقش مرکز اصلی کنترل سیستم عصبی خارجی را بر عهده دارد. مغز کنترل کننده فعالیت‌های سطح پایین و غیرارادی بدن مانندهضم و تنفس است و از طرفی وظیفه کنترل فعالیت‌های سطح بالا و خودآگاه مانندتفکر و استدلال را نیز بر عهده دارد. این فعالیت‌های شناختی و مغز و همچنین نتایج رفتاری آنها مبنای تحقیقات در علم روان‌شناسی را تشکیل می‌دهد.

با توجه به قابلیت‌های بالای مغز انسان در فعالیت‌های سطح بالا مغز انسان به عنوان هوشمندترین مرکز عصبی در بین تمامی گونه‌های حیوانی شناخته می‌شود. در حالی که بسیاری از حیوانات قادر به ساختن ساختارها و استفاده از ابزارهای ساده –بیشتر با استفاده از غریزه یا تقلید- هستند مغز انسان قادر به ساختن ساختارهای بسیار پیچیده و وسیع است و این قابلیت به طور واضحی در طول زمان روشن شده‌است. حتیابزارها و بناهای ساخته شده به وسیله انسان‌های اولیه هم بسیار پیشرفته‌تر از هر ابزار یا بنایی بودند که به وسیله حیوانات ساخته شده.

با وجود قابلیت‌های شناختی پیشرفته در انسان, می‌توان بسیاری از این قابلیت‌ها را به طور ابتدایی در بقیه گونه‌های حیوانات یافت. انسان شناسی مدرن در تلاش اثبات این موضوع است که «توانایی‌های موجود در مغز انسان در مقایسه با حیوانات سطح بالا، گذشته از سطح بالایشان یک سطح از تکامل هستند و نه یک گونه جدید.» ^[۱]

[ویرایش]هوشیاری و افکار

[ویرایش]انگیزه و احساسات

[ویرایش]تمایلات جنسی و عشق

[ویرایش]تمدن

[ویرایش]زبان

نوشتار اصلی: زبان

توانایی انسان برای انتقال مفاهیم، ایده‌ها و اندیشه‌ها از طریق سخن گفتن یا نوشتن یکی از توانایی‌های بی همتای انسان نسبت به گونه‌های دیگر است. بر خلاف روش‌های مکالمه دیگر پستانداران که محدود است، زبان انسان‌ها بسیار گسترده و آزاد بوده و استفاده‌های گونانی در موقعیت‌های مختلف دارد.

این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[ویرایش]روحانیت و اعتقاد به خدا

نوشتار اصلی: دین

دین – بعضی وقت‌ها «ایمان» به طور کلی به عنوان یک عقیده درباره ماوراء طبیعه مقدس، خدایی، موازین اخلاقی، راه و روشی خاص، ارزش‌ها، نهادها و مراسم وابسه به اینجور عقاید تعریف شده‌است. در مسیر ایجاد دین، دین از تغییر شکل‌های زیاد توسط فرهنگ و جنبه‌های فکری انحصاری ایجاد شده‌است. تعدادی از عمده سوالات و مشکلات مذهبی بازندگی پس از مرگ (به طور کلی معاد)، منشاء حیات (منبع‌های گوناگون از داستان‌هایی که بیشتر جنبه افسانه‌ دارند)، ماهیت اصلی جهان (فلسفه آفرینش جهان از دیدگاه مذهبی)، جهان آخرت و «اخلاق نیک و بد چیست؟» مرتبط است.

یک پاسخ عمومی توسط ادیان برای این چنین سوالاتی، وجود خداوند غیر مادی که به عنوان خالق موجودات است یا وجود یک خداوند فوق العاده می‌باشد، اگر چه همه دین‌ها یکتا پرستی نمی‌کنند و تعدادی از آن‌ها بخصوص در میان آیین‌های شرقی، خدواندی جز خداوند یکتا را می‌پرستند.

معنویات، ایمان یا گرفتاری در مسائل مهم روحی یا نفسانی یکی از تفاوت‌های نزدیک در انسان‌ها را در برمی‌گیرد که همواره به دنبال پاسخی اساسی درباره سوالاتی نظیر جایگاه انسان در جهان، معنای زندگی و راه درست زندگی کردن است. بهر حال این گونه مسائل توسط فلسفه و مقداری هم توسط علم مورد بررسی قرار می‌گیرند.

در دیدگاه ادیانی چون اسلام، مسیحیت و یهودیت، که به ادیان ابراهیمی نیز معروفند، خداوند یکتا خالق همه انسان‌ها است و منشاء تمام انسان‌ها حضرت آدم و حوا می‌باشند.

[ویرایش]فلسفه و خوداندیشی

حکایت موسیقی کشیده شده توسط لرنزو لیپی(تقریبا ۱۵۹۴)، نقاشی کشیده شده از یک زن در حال نوشتن نت موسیقی.

[ویرایش]هنر، موسیقی و ادبیات

وجود آثار هنری از گذشته‌های دور در آثار هنری پیش از تاریخ تا آثار هنری عصر جدید با بشریت همراه بوده‌است. هنر یک نمود غیر جاندار از رفتار انسان‌ها و یک خصوصیت کلیدی متمیاز کننده انسان از گونه‌ها دیگر است. هنر قدمت تاریخی نزدیک به ۳۵٫۰۰۰ سال پیش را دارد، درست زمانی که بشر توانست اندیشیدن را آغاز کند.

[ویرایش]دانش و فناوری

[ویرایش]نژاد

نوشتار اصلی: نژاد

، نژاد پرستی انسان‌ها معمولا خود را با توجه به نژاد خود دسته‌بندی می‌کنند و این در حالی است که اعتبار نژاد به عنوان یک دسته‌بندی معتبر بیولوژیکی زیر سوال است. دسته‌بندی‌های نژادی انسان‌ها معمولا بر پایه تبار و خصوصیات ظاهری به ویژه رنگ پوست و خصوصیات چهره‌است. این دسته‌بندی‌ها ممکن است حاوی برخی از اطلاعات مربوط به خصوصیات غیر مشهود انسانی مانند امکان ابتلا به برخی از بیماری‌های پیشرفته و خاص نیز باشد. امروزه مدارک و شواهد به دست آمده در علم ژنتیک و باستان‌شناسی گواه بر واحد بودن منشا انسان‌های اولیه در شرق آفریقا دارد. تحقیقات اخیر ژنتیکی نشان داده‌است که انسان‌های ساکن در آفریقا دارای بیشترین گوناگونی نژادی نسبت به مناطق دیگر جهان هستند. با این حال در مقایسه با بسیاری از حیوانات تسلسل نژادی در انسان‌ها بسیار به هم شبیه‌است.

وجود نژادهای مختلف در جهان همچنین می‌تواند موجب رفتارهای مغایر و برخوردهای نژادپرستانه در بین گروه‌ها و ملیت‌های مختلف شود. ^[۲]

[ویرایش]جامعه، دولت و علم سیاست

[ویرایش]جنگ

[ویرایش]اقتصاد و بازرگانی

[ویرایش]طبقه‌بندی علمی

انسان جانوری متعلق به زیرسلسلهٔ یومتازوآ (Eumetazoa) (هوپس‌زیان)، شاخهٔ دوسوئیان (Bilateria)، بالاشاخهپسین‌دهانیان (Deuterostomia)، شاخه طنابداران، زیرشاخه مهره‌داران، فروشاخه آرواره‌داران (Gnathostomata)، ردهآب‌پرده‌داران (Amniota)، بالارده چهاراندامان (Tetrapoda)، رده پستانداران، زیررده تریا (دَدان) (Theria)، فرورده جفت‌داران(Eutheria)، بالاراسته فَرانَخستی‌ها (Euarchontoglires)، راسته نخستی‌ها، فروراسته ساده‌بینیان (Haplorrhini)، کوچک‌راسته راست‌بینیان (Catarrhini)، بالاخانواده میمونان (Hominoidea)، خانواده میمون آدم‌نما (Hominidae)، زیرخانوادهمیمون آدم‌وار (Homininae)، تبار انسان‌تباران (Hominini)، سردهٔ انسان، گونه انسان هوشمند (H. sapiens)، زیرگونه انسان دانای دانا (H. s. sapiens) است.